YARALI GALAT

S

avaş yenilgisinin hüznü tüm Galat kabilelerinde devam ediyordu. Seleukoslara karşı Filler savaşında da yenilmişlerdi; ama o yenilgi böyle olmamıştı. Hatta o zamanki Seleukos kralı I.Antiokhos  savaşın galibi olmasına rağmen komutanlarına şu sözleri söyleyerek Galatları onurlandırmıştı,

“Kurtuluşumuzu şu on altı file borçlu olduğumuz için utanmalıyız! Galatlar bu canavar fillerden ürküp dağılmasalardı biz şimdi perişan olmuştuk.”

Savaş sonrası Antiokhos “Soter” ünvanını almış olmakla beraber Galatlara Galatya bölgesinde yaşamalarına karşı çıkmamış ve civar kentlerden vergi almalarına bile göz yummuştu. Bir savaş sonrası başlatılan bu Galat dostluğu sonraki yıllarda da devam etti ve hatta daha sonraki Seleukos krallarının Bergama ve Roma savaşlarında en büyük müttefikleri Galatlar oldular.

 Ama Bergama karşısındaki son yenilgileri Galatları çok zorlamıştı. Tektosag ve Tolistobog kabileleri çok kayıp vermişlerdi. Her ne kadar ölüm onlar için korkulacak bir şey olmasa da onurlarının zedelenmiş olması onlar için en büyük felaketti. Gelecekte bu yenilginin öcünü alacaklarına inanıyorlardı.

Attalos Soter kazandığı büyük zafer onuruna ileride dünyanın en büyük harikalarından biri olarak kabul edilecek Zeus sunağını[1] yaptırırken heykeltıraşlarına da büyük zaferini gösteren heykeller yapılması emrini vermişti. Bergamalı ünlü heykeltıraş Epigonos o kadar güzel eserler ortya çıkarttı ki sadece Attalos ve Bergama değil barbar olarak niteledikleri Galatlar da ebedileştirilmiş oldular. Bergama heykeltıraşlık okulu tüm Hellen ve Roma dünyası için çok değerli sanatkarlar yetiştirmiş ve dünyaca kabul gören eserlerin üretilmesini sağlamıştır. Attalos’un kazandığı zafer ne kadar büyük olursa olsun geçici bir başarıydı. Bununla beraber, Attaolos’un Zeus sunağının inşaatını başlatması ve zafer onuruna unutulmayacak eserler ortaya çıkmasını sağlaması savaşta kazandığı başarıdan çok daha büyük bir başarıydı.  Attalos I Soter Galataların Anadolu’daki  saldırılarını iki yüzyıl kadar önce Perslerin Hellen istilasına benzetmekteydi. Hellenlerin Perslere karşı kazandıkları zafer sonrası Atina Akropolis’inin güney duvarında efsanevi savaşı anımsatması için yaptırdıkları gibi Attalos da Zeus sunağının frizlerinin de Galatlara karşı kazanılan zaferinin görüntüleriyle süslenmesini düşlüyordu. Attalos’un düşleri gerçek oldu. Zeus sunağı kendi iktidar sürecinde tamamlanamamış olsa da halefi II.Eumenes tapınağı tamamladı ve Epigonos’un kabartmaları Zeus sunağının duvarlarına yerleştirildi. Sunağın çevresindeki kabartmalarda ve yazıtlarda Galatlara karşı kazanılan zafer hakkında detaylı bilgiler verilmekteydi. Zeus ve Athena’ya adanmış Attalos heykellerinin ve yine Galat savaşçılarının heykellerinin kaidelerinde Kaikos ovasındaki savaş ve Attalos’un unutulmaz zaferi detaylarıyla anlatılmaktadır.

Epigonos  Galat heykellerini yaparken Attalos’un zaferini ön planlana çıkartmıştı;ancak eserlerinin hiç birinde Galatlar kötü ve barbar kişiler olarak gösterilmemiştir. Galatların yenilgileri ancak yüz ifadelerinden ve vücudunun duruşundaki detaylarda anlaşılabilmektedir. Ancak bu görünümlerinden onurlu ve soylu bir kişiliğin izlerini de algılayabilmek zor değildir. Boynuna taktığı halka(trok) dışında tamamen çıplak olarak tasvir edilmiş kalkanı üzerinde ölmek üzere olarak gösterilen Galat heykelinde olduğu gibi savaşçı düşman bile olsa kötü bir insan gibi gösterilmemiştir. Galatların tipik saç sitili ve bıyıkları ve daha da önemlisi özellikle yüzündeki ifade bu yapının realist yönünü çok güzel yansıtmaktadır. Savaşta aldığı yaralardan ölmek üzere olan bir Galat şefini gösteren bu heykel çoğu yerde “Yaralı Galat” olarak bilinmektedir[2]. Galatların bu savaşta yenilmiş olduğu bilinse de ölmek üzere yaralı olsalar da Galatların pes etmediğini gösteren bu eser Galatları çok güzel yansıtmaktadır. Epigonos’un diğer önemli bir eseri de karısını ve kendisini kılıcıyla öldüren Galat savaşçısını tasvir eden yapıttır[3]. Ayrıca diz çökmüş genç bir Galat savaşçısını anlatan heykelde de Galatlar güzel ve iyi gösterilmeye çalışılmıştır. Hem bu heykellerde hem de sunağın duvarlarındaki kabartmalarda heykeltıraşlar düşman savaşçılarını kahraman ve onurlu askerler olarak göstermişlerdir. Bergama’da Attalos’un zaferi onuruna yapılan bu heykellerin en büyük özelliği de daha önceki Hellen heykeltıraşlarının aksine çok güçlü bir gerçekçiliğin sergilenmesidir.

---

[1] Athena Tapınağ’ının güneyindeki terasda yer alan Zeus Sunağı Berlin’e götürülmüş ve onarılarak Pergamon(Bergama) Müzesi’ne yerleştirilmiştir. Orada yeniden oluşturulan Zeus Sunağı’nın frizleri yine Bergama’dan getirilmiş olan dev boyutlarda 118 kabartmadan oluşmaktadır. Bu kabartmalarda Olimpos tanrıları ile savaşan dev Titanlar, Galatların Olimpos’un saçtığı ışık ve düzene karşı gelen Titanlar soyundan gelmiş korkusuz savaşçılar olduğuna dair inanışın bir göstergesi olabilir. Bergama’da bu sunağın sadece temelleri kalmıştır.

[2] Orijinali Bergama’da yapılmış olan bu heykelin mermer kopyası 17.yüzyılda Roma’da Villa Ludovisi kazılarında bulunmuş olup Roma’da “Kapitol Müzesi”nde(Museo Capitoline) sergilenmektedir. Orijinalinin bronzdan yapıldığı ve boyalı olduğu düşünülmektedir. “Yaralı Galat” veya “Dying Gaul” olarak anılmaktadır.

[3] Orijinalinin Bergama’da bronzdan yapıldığı düşünülmektedir. Roma döneminde yapılmış olan mermer kopyası Roma’da “Terme Müzesi”nde(Museo Nazionale dele Terme) müzesinde sergilenmektedir.